خانه کلاهدوزها در یزد یکی از آثار منحصر به فرد تاریخی و مربوط به دوره قاجار در سال های ۱۳۱۰ هجری خورشیدی است. تاجر نامی یزد؛ آقا سید علی اکبر کلاهدوز، این بنا را در سال ۱۲۶۶ خورشیدی در ۳ سطح زیرزمین، پایاب و همکف ساخت که با مسیر قنات و بام منزل به ۵ سطح می رسد. دو قنات کهن زارچ ۲ هزار ساله و رحیم آباد از زیر این خانه عبور می کرد و هم اکنون نیز با ۷۵ کیلومتر طول آب در آن جریان دارد.

سطح اول : محل برخورد دو قنات

سطح دوم : انباری متفاوت برای خوارکی ها

این سطح پایاب است؛ بخشی از هر ساختار آبی که کمترین گودی را دارد و محل شستن ظروف و البسه نیز به شمار می رود. که در  این ساختمان در عمق ۱۰ متری قرار گرفته و فضای آن به صورت هشت ضلعی است. برخورداری این قسمت دمایی ثابت و با اختلاف ۱۴ درجه ای با محیط  می باشد که در گذشته برای نگهداری خوراکی ها استفاده می شد. علت این هوای مطبوع گذر آب کاریز از حوضی در وسط آن بود. البته امروزه آب در این قسمت جریان ندارد؛ اما هنوز هم می توان اختلاف دما را با محیط بیرونی به خوبی احساس کرد.

ساختمان موزه آب یزد، در ۵ طبقه بنا شده است. پس از بازدید از بنای سنتی طبقه اول و با گذر از چند پله، به طبقه دوم خانه می‌رویم؛ جایی که یک پایاب هشت‌ضلعی در عمق ۱۰ متری زمین آن قرار دارد و به جهت دمای ثابت و فضای مطلوب، جای خوبی برای نگهداری خوراكی محسوب می‌شده است. در میان این طبقه، یک حوض آب وجود دارد كه با گذر دائمی آب قنات، همیشه خنک و مطبوع بوده است.

به‌سوی طبقه سوم خانه یعنی زیرزمین گام برمی‌داریم. از دالان‌ها و اتاق‌های متعدد این طبقه عبور می‌کنیم؛ جایی که زمانی نقش محل سكونت اهالی خانه را در روزهای گرم‌وخشک تابستان داشته و امروزه بخش اصلی آن، به نمایشگاه لوازم مختلف حفر قنوات، ابزار و ادوات اندازه‌گیری حجم آب، وسایل تأمین روشنایی در قنات، اسناد و مدارک خریدوفروش آب و بسیاری لوازم و اشیاء ارزشمند دیگر تبدیل شده است

به طبقه چهارم یا همكف خانه می‌رویم؛ همان طبقه‌ای كه از در ورودی موزه وارد آن می‌شویم. در این طبقه اتاق های پنج دری تالار، اتاق ارسی، آشپزخانه و محل زندگی خدمتکاران خانه قرار دارد که با نقوش گچ كاری کم‌نظیر معروف به نقوش گیاهی در زمینه سیم‌گل کمرنگ (کاه‌گل بسیار ظریف) تزیین شده است.

طبقه پنجم  یا چاه خانه در پشت بام قرار دارد که چرخ چاه نیز در آن دیده می شود. که با استفاده از آن آب‎ چاه‎های معروف به چهل گز را بر می داشتند و برای آشامیدن و موارد بهداشت اهل خانه استفاده می کردند. دو نفر مامور برداشت آب از قناتی بودند که رحیم آباد نام داشت. آنها آب را بالا می کشیدند و به منبعی می ریختند تا اعضای خانواده در طبقه همکف آن را برداشت کنند. برای همین است که می گویند این خانه حدود ۱۵۰ سال پیش دارای سیستمی شبیه لوله کشی آب بوده است.

خانه کلاهدوزها در شهر یزد خیابان قیام و ضلع شمالی میدان امیر چخماق قرار دارد..